Επικαιροποίηση πρωτοκόλλου συνεργασίας μεταξύ Εκκλησίας και Υπουργείου Τουρισμού
Επικυρώνοντας μια συνεργασία
Το 2013, στην Αθήνα, στο ελληνικό κρουαζιερόπλοιο «ΠΛΑΤΥΤΕΡΑ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΩΝ», της τουριστικής εταιρείας «ΥΔΡΑΪΚΗ», είχε πραγματοποιηθεί, υπό την αιγίδα του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου, η ημερίδα1 : «ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΣΥΝΟΔΙΚΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ 12ΧΡΟΝΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΣΕΧΕΙΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ».
Στο Συνέδριο, όπου συμμετείχαν εκπρόσωποι από διάφορες Μητροπόλεις της Επικρατείας, καθώς και εκπρόσωποι τουριστικών φορέων, προβλήθηκε ο θρησκευτικός τουρισμός σε συνδυασμό με την ανάδειξη του ελληνικού πολιτισμού.
10 χρόνια αργότερα, στις 13 Ιουλίου του 2023, μετά από μία συλλογική επεξεργασία των προτάσεων που είχαν κατατεθεί στο συνέδριο, ο θρησκευτικός τουρισμός και η επικαιροποίηση του πρωτοκόλλου της προτεινόμενης συνεργασίας αποτέλεσαν το αντικείμενο της συνάντησης2 μεταξύ του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου και της Υπουργού Τουρισμού κ. Όλγας Κεφαλογιάννη. Η Υπουργός, συνοδευομένη από κλιμάκιο του τουριστικού φορέα, παρευρέθηκε στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών, ώστε να ενημερώσει εκ νέου τον Ποιμενάρχη, τόσο για τη συνεργασία του Υπουργείου με εκκλησιαστικούς φορείς όσο και για την αναβάθμιση των δομών φιλοξενίας των προσκυνητών. Επίσης, αναφέρθηκε στην οικονομική ανάπτυξη, στην οποία μπορεί να συνεισφέρει ο θρησκευτικός τουρισμός, όπως και στην προβολή του εντός της Ελλάδας αλλά και στο εξωτερικό.
Ο Αρχιεπίσκοπος ανέκαθεν δήλωνε3 υπέρ του επιχειρείν, έχοντας στο ενεργητικό του δυναμικά επιχειρηματικά ανοίγματα (βλέπε και «Green Σχιστό»4), που συνήθως είχαν ως στόχο την ίδρυση αλλά και την αξιοπρεπή συντήρηση ευαγών ιδρυμάτων, όπως τα οικοτροφεία στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας και στην Ηλιούπολη, αλλά και το ίδρυμα για την τρίτη ηλικία στα Οινόφυτα. Ο ίδιος, μάλιστα, δήλωνε με σιγουριά ότι αν αυτές οι δράσεις αποτελούν ιερές μπίζνες, τότε είναι διατεθειμένος να κάνει πολλές. Έτσι, μένοντας σταθερός στις υποσχέσεις του, άνοιξε μία ακόμα δίοδο προς τον θρησκευτικό τουρισμό.
Θρησκευτικός τουρισμός: Τα υπέρ και τα κατά
Οι θρησκευτικές περιηγήσεις ανήκουν στην εναλλακτική μορφή του παραδοσιακού τουρισμού, που ως βιομηχανία έχει ιδιαίτερη βαρύτητα στη χώρα μας. Στην πραγματικότητα, τα έσοδα που αποφέρει κάθε χρόνο, αποτελούν περίπου το 11 % του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ )5 της χώρας, ποσά που αντιστοιχούν σε μερικά δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως.
Και, όπως ο παραδοσιακός τουρισμός ανοίγει τις πόρτες του σε Έλληνες και ξένους, έτσι και οι υπόλοιπες εναλλακτικές μορφές έρχονται σε διάδραση με παρόμοιο κοινό.
Οι προσκυνηματικές εκδρομές συνήθως έχουν αυτοτελή χαρακτήρα -μπορεί όμως να αποτελούν απλώς σταθμό ενός μακρινότερου προορισμού- και τη δυνατότητα να συνδυάζονται και με άλλες μορφές τουρισμού, όπως, λόγου χάρη, ο αγροτουρισμός, ο οικοτουρισμός και ο πολιτιστικός τουρισμός.
Στις προσκυνηματικές εκδρομές τονώνεται το αίσθημα της πίστης του ταξιδιώτη, ενώ ταυτόχρονα αναδεικνύονται τα μνημεία και τα φυσικά κάλλη ενός τόπου, καθώς επίσης και τα προϊόντα του.
Τα οφέλη των ιερών προσκυνημάτων, λοιπόν, πολυεπίπεδα, και η τόνωση της Ορθόδοξης πίστης, το κύριο και ψυχικά προσοδοφόρο μέλημα των εκδρομών αυτών.
Ορθόδοξα προσκυνήματα για ορθοδόξους ή και για ετεροδόξους;
Τι γίνεται, όμως όταν η Εκκλησία ευλογεί τα ανοίγματα και προς τις άλλες κουλτούρες που δεν είναι καν ορθόδοξες; Πέρσι τέτοιον καιρό η Εκκλησία ενθάρρυνε την προσκυνηματική διαδρομή6 του Αποστόλου Παύλου σε ορθοδόξους την οποία όμως ακολούθησαν και αλλόδοξοι (τον τιμούν και οι Προτεστάντες και οι Παπικοί). Έτσι, όλα μαζί τα δόγματα σε μία κοινή οικουμενιστική κρουαζιέρα ακολούθησαν την πεπατημένη οδό του Αποστόλου, με βασικούς σταθμούς σε διάφορες πόλεις της Ελλάδος περιλαμβάνοντας στο διάβα τους και ορθόδοξους και καθολικούς ναούς.
Επιπλέον, κάθε χρόνο επειδή μια ομάδα περιήγησης δεν αποτελείται μόνον από Ορθοδόξους, ο διοργανωτής της εκδρομής φροντίζει να την προσαρμόσει με τρόπο που να μην θιχτεί λόγου χάριν το θρησκευτικό αίσθημα του Προτεστάντη που δεν αποδέχεται τον ασπασμό7 των ιερών λειψάνων ή να μην περιλαμβάνει το ιερό προσκύνημα εικόνων, για να μη θιγεί ίσως το θρησκευτικό αίσθημα των μη χριστιανών Ασιατών.
Και έτσι καταλήγουν οι προσκυνηματικές εκδρομές σιγά σιγά να λανσάρονται ως οικουμενιστικής αποχρώσεως τουριστικές περιηγήσεις που κόβονται και ράβονται στα μέτρα του κάθε δόγματος, παρά ως αυθεντικές Ορθόδοξες εκδρομές που σέβονται τα προσκυνήματά τους .
Πολύ πιθανόν κάποιος να φέρει ως αντίλογο ότι οι ξένοι επισκέπτες δεν έρχονται για κατήχηση αλλά για τουρισμό. Στην Κωνσταντινούπολη, ωστόσο η είσοδος πλέον στην Αγία Σοφία, που έχει μετατραπεί και λειτουργεί ως μουσουλμανικό τέμενος, επιτρέπεται για τις γυναίκες μόνο εφόσον φέρουν μαντίλα στο κεφάλι και είναι ευπρεπώς ενδεδυμένες ενώ τα μωσαϊκά και οι βυζαντινές αγιογραφίες είναι κρυμμένες. Εκεί λοιπόν γιατί δεν προσαρμόζεται το προσκύνημα στα μέτρα των τουριστών ενώ στον ελληνικό θρησκευτικό τουρισμό προσαρμόζεται;
Προλαβαίνουμε και έναν δεύτερο αντίλογο που αναφέρει ότι ο ίδιος συντηρητικός κώδικας ισχύει και στα ελληνορθόδοξα μοναστήρια για όλους ανεξαιρέτως. Η μαντήλα και το ολόσωμο σχεδόν ντύσιμο, ως γνωστόν αποτελούν σε αρκετά κράτη του Ισλάμ θρησκευτική επιβολή ακόμα και στην καθημερινότητα των ανθρώπων (κυρίως των γυναικών) σε σημείο που να τις φορούν υποχρεωτικά όταν βρίσκονται σε δημόσιο χώρο και ειδικά στους λατρευτικούς τους ναούς. Ξανά λοιπόν: πώς εκεί ο αυστηρότατος ενδυματολογικός κώδικας αποτελεί υποχρέωση των τουριστών (οι οποίοι παρεμπιπτόντως το σέβονται ως έθιμο) που ούτως ή άλλως δεν σκοπεύουν να κατηχηθούν στο Ισλάμ αλλά εδώ ο Ελληνορθόδοξος Τουρισμός πρέπει να βάζει συνεχώς νερό στο κρασί του ώστε να μην δυσανασχετούν οι αλλόδοξοι;
Φυσικά δεν θα μπορούσε να συγκριθεί ούτε να ακολουθεί πανομοιότυπα μονοπάτια με το Ισλάμ η Ορθοδοξία μας που σέβεται τα αλλόδοξα και αλλόθρησκα “πιστεύω” ενώ δίνει στην γυναίκα μιαν άλλη θέση, πιο βελτιωμένη και την ανυψώνει από αντικείμενο συναλλαγής και ευχαρίστησης σε σκεύος εκλογής και αγιότητας.
Λαμβάνοντας υπόψιν ότι ο προσκυνηματικός τουρισμός χρειάζεται να ακολουθεί τις Πατερικές νουθεσίες που δεν επιτρέπουν την αλλαγή ούτε ενός κόμματος σε θέματα πίστης είναι σημαντικό να βρεθεί η χρυσή τομή που θα τις συνδέει αρμονικά με την ταυτόχρονη ανάδειξη της πολιτιστικής και θρησκευτικής μας κληρονομιάς χωρίς τελικά να θίγεται η Ορθόδοξη παράδοση.
Στην αντίθετη περίπτωση – αυτήν δηλαδή των συνεχών προσαρμογών προς αποφυγήν δυσαρέσκειας των αλλόδοξων – ελλοχεύει ο κίνδυνος του Οικουμενισμού που απεργάζεται την νοθεία της Πίστης μας προσπαθώντας από την μια να Την θυσιάσει στο βωμό της τουριστικής επιχειρηματικότητας και από την άλλη να την μεταποιήσει στα δικά του μέτρα. Ο μη γένοιτο!
Παραπομπές: