Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος και Ευαγγελιστής
(Εορτάζει στις 26 Σεπτεμβρίου)
Για την Αγάπη
Αντώνιος Bloom Μητροπολίτης Σουρόζ
Μερικές φορές φοβούμαστε ν’ ακούσουμε προσεκτικά κάποιο πρόσωπο, διότι το ν’ ακούσεις σημαίνει ν’ ανταποκριθείς κι όχι μόνο για ένα λεπτό όσο η καρδιά είναι συγκινημένη και με μια περαστική σκέψη αλλά για πάντα. Με τον τρόπο που ο Χριστός ανταποκρίθηκε στην ανθρώπινη θλίψη και τη φρίκη της στέρησης του Θεού κι έγινε για πάντα άνθρωπος…
Κανείς δεν μπορεί ν’ αγαπά έναν αόρατο Θεό αν πρώτα δε μάθει ν’ αγαπά το συγκεκριμένο, ζωντανό, πραγματικό πρόσωπο το οποίο έχει απέναντί του. Πριν λοιπόν θέσουμε το ερώτημά του πως θα φτάσουμε στο Θεό, ας ρωτήσουμε τους εαυτούς μας ποιά είναι η στάση μας απέναντι στον πλησίον μας• αν η καρδιά μας είναι κρύα, επιφυλακτική και κλεισμένη, αν μας τρομοκρατεί ακόμη και η ιδέα ότι ο πλησίον μας μπορεί να απαιτήσει την καρδιά και τη ζωή μας δεν υπάρχει κανένας λόγος να επιζητούμε συνάφεια με το Θεό. Θα πρέπει πρώτα να μάθουμε το πως ν’ αποκτήσουμε μια καρδιά ζεστή, μια καρδιά ζωντανή, μια καρδιά που να ανταποκρίνεται στον πλησίον μας και η καρδιά εκείνη τότε, ανοιγμένη, με την καθαρότητά της θα δει το Θεό.
Η αγάπη δε γνωρίζει όρια. Δεν είναι ποτέ δυνατό να πούμε ότι έχουμε αγαπήσει, ότι έχουμε κάνει πράξη την κάθε παρακίνηση της καρδιάς μας, ότι έχουμε αγαπήσει με τρόπο τέλειο γιατί τέλεια αγάπη ήταν εκείνη με την οποία ο Χριστός αγάπησε τους μαθητές Του. Με τα λόγια του Αγίου Ιωάννη του Ευαγγελιστή (Ιω. 15.13): «μείζονα ταύτης αγάπην ουδείς έχει, ίνα τις την ψυχήν αυτού θη υπέρ των φίλων αυτού»…
(Anthony Bloom Metropolitan of Sourozh , Ἡμέρα Κυρίου, ἐκδόσεις Ἀκρίτα, 1987)
***
‘’Μείζονα ταύτης αγάπην ουδείς έχει…’’
Ναταλία
Αντώνιος Bloom του Σουρόζ
Σε κάποιο επαρχιακό χωριουδάκι, που µόλις είχε αλλάξει χέρια µεταξύ των εµπολέµων, την εποχή του Α’ παγκόσµιου πολέµου και του εµφυλίου πολέµου στη Ρωσία, τότε που η χώρα αυτή είχε εµπλακεί σε πολεµικές επιχειρήσεις εντός και εκτός των συνόρων της, µιά νέα γυναίκα είκοσι επτά περίπου ετών είχε παγιδευτεί µέ τα δύο της παιδιά. Ο άντρας της ήταν µέ το στρατό που είχε αποχωρήσει. Εκείνη δεν είχε κατορθώσει να ξεφύγει εγκαίρως και έµεινε κρυµµένη προσπαθώντας να σώσει τις ζωές των παιδιών της και τη δική της.
Πέρασε µιά µέρα και µιά νύχτα µεγάλου τρόµου ώσπου το απόγευµα της εποµένης η πόρτα της κρυψώνας της άνοιξε και µιά συγχωριανή, στην ηλικία της, µπήκε µέσα. Ήταν απλή, χωρίς κάτι το ξεχωριστό στο παρουσιαστικό της. Της είπε: «Αυτό είναι τ’ όνοµά σου;» Η µητέρα απάντησε, κατατροµαγµένη: «Ναι». «Σε ανακαλύψανε, και θα ’ρθουν απόψε να σε σκοτώσουν. Πρέπει να φύγεις». Η µητέρα κοίταξε τα παιδιά της και είπε: «Και που να πάω, πως µπορώ να φύγω µ’ αυτά εδώ τα παιδιά; Δεν είναι δυνατό να περπατήσουν ούτε πολύ µακριά ούτε γρήγορα για να µπορέσουµε να γλιτώσουµε». Και τότε η συγχωριανή έγινε ξαφνικά ο πλησίον µ’ όλη την ευαγγελική σηµασία της λέξης. Πλησίασε τη µητέρα και χαµογελώντας της είπε: «Δε θα σ’ ακολουθήσουν, γιατί θα µείνω εγώ στη θέση σου». Η µητέρα θα πρέπει να είπε: «Μα θα σκοτώσουν εσένα», και η άλλη ν’ απάντησε: «Ναι, µα εγώ δεν έχω παιδιά. Εσύ πρέπει να γλιτώσεις». Και η µητέρα έφυγε.
Η νεαρή συγχωριανή της έµεινε στη θέση της. Την έλεγαν Ναταλία. Δε θέλω να προσπαθήσω να φανταστώ τι συνέβη εκείνο το βράδυ. Θα ήθελα απλώς να επισηµάνω µερικές οµοιότητες… Έπεφτε το βράδυ, ένα φθινοπωρινό βράδυ που όσο προχωρούσε γινόταν πιο κρύο, πιο υγρό και πιο σκοτεινό. Αυτή η νεαρή γυναίκα, µόνη, χωρίς να περιµένει από κανένα το παραµικρό, εκτός από το θάνατο, που σε λίγο θα αντιµετώπιζε χωρίς φανερό λόγο.
Ήταν νέα, υγιής και κανείς δεν την κυνηγούσε. Θυµηθείτε το όρος των Ελαιών. Κάποιο δειλινό ήταν κάποιος άνδρας, επίσης νέος στην ηλικία, τριαντάρης, που περίµενε το θάνατο. Oι φίλοι Του γύρω είχαν πέσει σε ύπνο. Εκείνος περίµενε τους δηµίους Του γιατί είχε αποδεχτεί να πεθάνει στη θέση µας. Την ευαγγελική ιστορία την ξέρουµε, την οδύνη Του, την κραυγή προς τον Πατέρα Του, τον ιδρώτα τον ανακατεµένο µέ αίµα… Ξέρουµε πως όταν κάποια στιγµή δεν µπορούσε άλλο ν’ αντέξει τη µοναξιά Του, πήγε να δει αν οι µαθητές Του είχαν ξυπνήσει, και επέστρεψε για ν’ αντιµετωπίσει το θάνατο µόνος. Ένα θάνατο προς χάριν των άλλων, απίθανο, αλλόκοτο. Αυτή είναι η εικόνα: Η Ναταλία σαν τον Χριστό.
Η Ναταλία θα πρέπει να πλησίασε κάµποσες φορές την πόρτα και να σκέφτηκε: «Δεν έχω παρά να της δώσω µιά ν’ ανοίξει και αµέσως θα πάψω να είµαι κάποια άλλη. Θα ξαναγίνω η Ναταλία που δεν έχει καταδικαστεί σε θάνατο». Αλλά δεν έφυγε. Μπορούµε να φανταστούµε την αγωνία της, αν θυµηθούµε την αυλή στο σπίτι του Καϊάφα. Ο Πέτρος, ο θεµέλιος λίθος της Εκκλησίας, ο δυνατός που είχε δηλώσει στον Χριστό ότι κι αν όλος ο κόσµος Τον αρνιόταν, εκείνος δε θα Τον άφηνε, αλλά θα πέθαινε γι Αυτόν, συνάντησε εκείνη την παιδούλα που δε χρειάστηκε να πει παρά µόνο «Και συ µαζί Του ήσουν», για ν’ απαντήσει: «Ουκ οίδα τον άνθρωπον» και ν’ αρνηθεί τον Χριστό δύο φορές ακόµη, έτσι που ο Χριστός να γυρίσει να τον κοιτάξει…
Και η Ναταλία θα µπορούσε νάχει υποκύψει και να είχε πει: «Δε θα πεθάνω, θα πάω να φύγω». Οµως δεν το ‘κανε. Η νεαρή γυναίκα, γύρω στα τριάντα, υπέµεινε εν Χριστώ, όταν ο Πέτρος Τον είχε προδώσει.
Και θα πρέπει η ίδια να αναρωτήθηκε µήπως ο θάνατός της ήταν µάταιος. Καλά κι άξια να πεθάνει κανείς για να σώσει µιά γυναίκα και τα παιδιά της. Αλλά τι θα γινόταν αν τελικά την έπιαναν και τη σκότωναν κι εκείνη;
Αλλά η Ναταλία δεν έλαβε απαντήση. Θα µπορούσα να της πω σήµερα ότι η άλλη σώθηκε και πως τα παιδιά της είναι πάνω από πενήντα ετών. Θα µπορούσα να της πω και άλλα που δεν τα έµαθε ποτέ — γιατί εκείνο το βράδυ εκτελέστηκε.
Υπάρχει και κάτι άλλο στη µεσιτεία, εκτός από τη θυσία. Μαζί µέ το σταυρό και τον κήπο της Γεσθηµανής υπάρχει κι η ανάσταση, µιά αναστάση προσαρµοσµένη στα µέτρα της συµµετοχής µας στο µυστήριο του Χριστού, αλλά και στην ανθρώπινη µικρότητά µας.
Θα θυµάστε το χωρίο όπου ο Απόστολος Παύλος λέει: «Ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εµοί Χριστός» (Γαλ. 2, 20). Απορούµε συχνά τι τάχα να σηµαίνουν αυτά τα λόγια. Η «άλλη» και τα παιδιά της ένα πράγµα γνωρίζουν, πως από κείνη την ώρα και µπρός ζουν µέ δανεισµένες ζωές. Οι δικές τους ζωές πέθαναν µε τη Ναταλία, κι εκείνη συνεχίζει να ζει µέσα απ’ τα σώµατά τους. Ζουν γιατί εκείνη πέθανε. Πήρε το θάνατό τους επάνω της και τους έδωσε τη ζωή της. Ζουν µε µιά ζωή που της ανήκει.
Αυτή η ανθρώπινη ιστορία δείχνει και κάτι άλλο πολύ σηµαντικό σχετικά µε τη σωτηρία. Μας δείχνει τη σκληρή πραγµατικότητα της µεσιτείας. Συχνά µεσιτεύουµε: Προσευχόµαστε στον Θεό να συγχωρέσει και να ελεήσει όσους βρίσκονται σε ανάγκη. Εν τούτοις η µεσιτεία είναι κάτι πολύ περισσότερο. Στα λατινικά η λέξη intercessio (= µεσιτεία) υποδηλώνει ότι κάνουµε ένα βήµα µπρός που µας τοποθετεί στο επίκεντρο µιάς καταστάσεως, όπως όταν κάποιος επεµβαίνει ανάµεσα σε δύο πρόσωπα έτοιµα να αντιδικήσουν. Ανάλογη είναι κι η ερµηνεία της ελληνικής λέξης.
Η πρώτη εικόνα που έρχεται στο νου είναι από τον Ιώβ, (κεφ. 9). Ο άνθρωπος εκείνος που είχε υποφέρει τόσο σκληρά λέει: «Πως γαρ έσται δίκαιος βροτός παρά Κυρίω;» (Ιώβ 9, 2). Που θα βρεθεί ο άνθρωπος που µέ θάρρος θα σταθεί ανάµεσα στον Θεό και στο άτυχο πλάσµα Του για να τους χωρίσει, αλλά και να τους ενώσει: Να τους χωρίσει από την αντίθεση που κάνει τον καθένα τους δέσµιο του άλλου και να τους ενώσει στην ελευθερία της αρµονικής αποκαταστάσεως των σχέσεών τους;
Αυτός ο άνθρωπος είναι ο Χριστός. Ο Χριστός που είναι Θεός, ο σαρκωθείς Λόγος, που θα τολµήσει να σταθεί ανάµεσα στον πεπτωκότα άνθρωπο και στον Θεό. Είναι ίσος προς τον Θεό και ίσος προς τον άνθρωπο, ένα µέ τον Θεό, γιατί είναι Θεός, και ένα µέ τον άνθρωπο, γιατί είναι άνθρωπος, έτοιµος να αποδεχτεί τις συνέπειες που η θεία αγάπη Του θα έχει πάνω στην ανθρώπινη σάρκα Του.
Αυτό είναι µεσιτεία! Αυτό σηµαίνει να κάνει κανείς την κινήση που θα τον φέρει στο επίκεντρο µιάς καταστάσεως για πάντα, και εις τους αιώνες των αιώνων, αφού ο Χριστός, ο εκ Παρθένου τεχθείς, είναι συγχρόνως αυτός που πέθανε στο σταυρό κι αυτός που ηγέρθη εκ νεκρών και µέ την Ανάληψή Του έφερε την ανθρώπινη φύση Του στο επίκεντρο του µυστηρίου της Αγίας Τριάδος.
Με το παράδειγµα της Ναταλίας καταλαβαίνουµε ότι ο Χριστός είναι η Οδός, ο τρόπος ζωής, η ίδια η ζωή του χριστιανού, η µόνη ανθρώπινη και θεία πραγµατικότητα. Είναι η οδός της ζωής, µιάς ζωής τόσο γεµάτης και πληθωρικής, ώστε να χαρίζει την αιωνιότητα — και σε κείνον που τη βιώνει και στους γύρω του, µε τίµηµα το σταυρό. Είναι η νίκη του µαρτυρίου, η νίκη του αδύνατου πάνω στον ισχυρό, η νίκη του ευάλωτου – µιά ανθρώπινη και θεία αγάπη πάνω σ’ ο,τι είναι φαινοµενικά ανίκητο — στο µίσος που µ’ όλ’ αυτά εξαντλείται και δεν ξαναγεννιέται.
Έκδοση: Anthony Bloom (Metropolitan of Sourozh), Θέλει τόλµη η προσευχή, εκδ. Ακρίτας 1989
Απολυτίκιον του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, Ήχος β΄
Απόστολε, Χριστώ τω Θεώ ηγαπημένε, επιτάχυνον, ρύσαι λαόν αναπολόγητον δέχεταί σε προσπίπτοντα, ο επιπεσόνα τω στήθει καταδεξάμενος όν ικέτευε Θεολόγε, και επίμονον νέφος εθνών διασκεδάσαι, αιτούμενος ημίν ειρήνην, και το μέγα έλεος.
Δόξα… Ήχος δ’
Βυζαντίου
Αναπεσών εν τω στήθει του Διδασκάλου Χριστού, εν τω δείπνω Κυρίου, ηγαπημένε Μαθητά, εκείθεν έγνως τα άρρητα, και την ουράνιον πάσιν εβρόντησας φωνήν· Εν αρχή ην ο Λόγος, και ο Λόγος ην προς τον Θεόν, και Θεός ην ο Λόγος, το φως το αληθινόν, το φωτίζον πάντα άνθρωπον, εις τον κόσμον ερχόμενον, Χριστός ο Θεός, και Σωτήρ των ψυχών ημών.